Te groot verantwoordelijkheidsgevoel: hoe ga je er mee om?

Te groot verantwoordelijkheidsgevoel

Wel eens het gevoel dat jij altijd ‘de kar aan het trekken bent’ of dat jij degene bent die alles en voor iedereen aan het oplossen is? De kans is groot dat je dan een te groot verantwoordelijkheidsgevoel hebt. En dat kan je erg in de weg zitten. Zodanig zelfs, dat het ten koste van je energie of je gezondheid kan gaan. In dit artikel lees je hoe je een te groot verantwoordelijkheidsgevoel herkent, en hoe je er beter mee kunt omgaan.

Het verschil tussen verantwoordelijk ‘zijn’ en je verantwoordelijk ‘voelen’

Verantwoordelijk zijn

Verantwoordelijk zijn betekent dat je in staat voor je eigen handelen. Daarnaast, als je ergens verantwoordelijk voor bent dan heb je een bepaalde verantwoordelijkheid ‘aanvaard’. Dat betekent dat je akkoord bent gegaan met de verantwoordelijkheid over bepaalde doelen, taken of misschien wel personen. Dit kan in overleg zijn gebeurd, omdat je een bewuste keuze hebt gemaakt of (in maar heel weinig gevallen) het is vanzelfsprekend dat ergens verantwoordeljk voor bent.

In de basis gaat het erom dat je dingen dus doordacht doet. Je handelt weloverwogen en niet impulsief. Je bent je bewust van de verantwoordelijkheden die je hebt (aanvaard). En je bent betrouwbaar en handelt naar je verantwoordelijkheden.

Je verantwoordelijk voelen

Wanneer je je verantwoordelijk voelt is dat niets anders dan dat je je ervan bewust bent dat je je plicht uitvoert of je verantwoordelijkheden nakomt.

Je ergens verantwoordelijk voor voelen betekent niet dat je er ook verantwoordelijk voor bent

Wanneer heb jij een te groot verantwoordelijkheidsgevoel?

Je verantwoordelijkheidsgevoel is te groot wanneer jij je verantwoordelijk voelt voor meer dan waar je daadwerkelijk verantwoordelijk voor bent. Je bent in feite doorgeslagen in je verantwoordelijkheidsgevoel. Of je voelt je altijd verantwoordelijk voor alles en iedereen.

Hoe herken je een te groot verantwoordelijkheidsgevoel?

Mensen met een te groot verantwoordelijkheidsgevoel:

• kunnen zaken moeilijk loslaten
• willen altijd de touwtjes in handen houden
• voelen zich snel schuldig als iets misgaat, ook al is het buiten hun schuld om
• zeggen vaak (tegen zichzelf of hardop):  ‘ ik ben toch ook gek dat IK dit doe?’ en doen het vervolgens alsnog
• denken ‘er moet iets gedaan worden en als ik het niet doe dan doet niemand het’

Wat zijn de nadelige gevolgen van een te groot verantwoordelijkheidsgevoel?

Los van het feit dat je het waarschijnlijk drukker hebt dan nodig is, of je drukker maakt dan goed voor je is, zijn er nog een aantal andere nadelige gevolgen van een te groot verantwoordelijkheidsgevoel:

• het kost je ontzettend veel energie
• je neemt te snel, te veel hooi op je vork
• je neemt andermans shit op JOUW schouders
• Je maakt anderen lui en onverantwoordelijk: anderen nemen te weinig hun eigen verantwoordelijk (waarom zouden ze ook, dat doe jij wel voor ze)
• als je manager of ondernemer bent, kun je moeite hebben om te delegeren omdat je je te verantwoordelijk voelt
• je schaadt de relatie met de ander, die het gevoel krijgen dat je hem of haar nooit vertrouwt.

Het meest schadelijke is dat je gemakkelijk over je eigen grenzen heen gaat. En daarmee jezelf tekort doet. Dat kan uitmonden in energie gebrek of stress. Hoe langer deze stress blijft aanhouden hoe ernstiger de klachten worden, die zich  fysiek gaan uiten en je belemmeren.

Meer weten over gezonde en ongezonde stress? Lees dan >> dit artikel

Wat zijn de oorzaken van een te groot verantwoordelijkheidsgevoel?

Veel mensen weten eigenlijk niet zo goed wat hun échte verantwoordelijkheden zijn.

Als je kijkt naar werk komt het verbazingwekkend vaak voor dat veel mensen geen of geen duidelijke functieomschrijving hebben. Kaders zijn ontzettend belangrijk. Voor iedereen. Niet weten wat er van je verwacht wordt zorgt ervoor dat je teveel naar je toe trekt of je richt op zaken die niet onder jouw verantwoordelijkheid vallen.

Je kunt je snel voor alles en iedereen verantwoordelijk voelen als jouw taken, prioriteiten of doelen niet helder zijn of als je niet duidelijk weet wat er van je verwacht wordt.

Andere oorzaken van een te groot verantwoordelijkheidsgevoel

• je bent een ‘controle-freak.’ Je kunt de touwtjes moeilijk loslaten.
• minachting naar anderen. Je vindt jezelf beter dan de ander of in ieder geval vind je de ander niet capabel genoeg.
• jij bent bang om te falen dus doe je er alles aan om niet te falen. Maar ja..falen in wiens ogen eigenlijk? En wat betekent het om te falen?
• graag sterk willen zijn en alles zelf willen doen. Dus schakel je moeilijk of te laat hulp van anderen in
• je hebt behoefte aan externe waardering dus ga je ver over je grenzen heen om dat gewilde ‘schouderklopje’ te krijgen

Te groot verantwoordelijkheidsgevoel:  hoe ga je er mee om?

1.Herkenning

In de eerste plaats is het noodzakelijk dat herkent dat je last hebt van een te groot verantwoordelijkheidsgevoel.

Wees (in ieder geval) waakzaam op de volgende signalen

• jij bent degene die altijd de kar trekt of het voortouw neemt
• je raakt je energie kwijt omdat je teveel hooi op je vork neemt of dat je telkens maar jouw gas pedaal intrapt
• je bent 10 ballen tegelijk in de lucht aan het houden

2. Maak inzichtelijk waar je je verantwoordelijk voor voelt

Als je het gevoel hebt dat je nog zoveel ‘moet’, kun je al je moetjes eens  opschrijven. Concreet maken waar je je verantwoordelijk voor ‘voelt’ brengt ontzettend veel inzicht. Start dus met het maken van een ‘moeten’-lijst.

3. Focus op de cirkel van invloed

Ga vervolgens al je ‘moetjes’ langs en bepaal op welke moetjes je invloed hebt en op welke niet.

Hoeveel energie denk je dat het je kost als je je focust op datgene waar je geen invloed op hebt?

4. Jouw échte verantwoordelijkheden

Kijk eens naar je lijst met ‘moetjes’. Waar ben JIJ nou echt verantwoordelijk voor? Dus niet de zaken die je naar je toegetrokken hebt uit angst dat het misgaat of omdat ‘anders toch niemand het opppakt’. 

5. Ga ‘SUDR’-en

Als het goed is, is je lijst met zaken waar jij je verantwoordelijk voor voelt nu een stuk korter geworden. Tijd om nog een stap extra te maken en alles wat niet jouw verantwoordelijkheid is snel van ‘ jouw bordje’ af te schuiven.

Dat doe je aan de hand van SUDR:

Schrappen. Kijk of je dingen schrappen van je lijst. Dit zijn zaken waar nooit iemand naar omkijkt of naar vraagt. Waarom staan deze eigenlijk op je lijst?

Uitstellen. Wanneer je last hebt van een te groot verantwoordelijkheids gevoel is het handig om eens te kijken of dingen NU moeten of dat je zonder moeite op een ander moment kunnen.

Delegeren. Leg de verantwoordelijkheid van zaken terug bij de mensen die er écht verantwoordelijk voor zijn. Ook al denk je dat jij het beter of sneller kunt. Zo gaan de anderen ook eens hun handen uit hun zakken halen. En kun jij wat meer achterover leunen.

Reorganiseren. Als je alle stappen hebt genomen kan het zijn dat je nog steeds veel  veel verantwoordelijkheden hebt. Kijk eens of je ze anders kunt organiseren. Vak is een kleine verandering zo gemakt en levert het veel op.