Verschil tussen gezonde en ongezonde stress: waarom stress nodig is
CCT logo 2023 2

Waarom we stress nodig hebben: het verschil tussen gezonde en ongezonde stress

Het verschil tussen gezonde en ongezonde stress

Verschil tussen gezonde en ongezonde stress. Het volgende hoor ik mensen vaak zeggen: ‘Ik wil van mijn stress af‘. Ze bedoelen dan eigenlijk dat ze iets aan hun ‘stress klachten willen doen’. Want je kunt niet ‘van je stress af’. Stress hoort bij het leven en we hebben het fysiek nodig. In dit artikel leg ik je uit waarom we stress nodig hebben en ik leg het verschil tussen gezonde en ongezonde stress uit.

Functie van stress, het verschil tussen gezonde en ongezonde stress

Stress is een bepaalde vorm van spanning die in ons lichaam ontstaat als reactie op een externe prikkel. Deze stressreactie heeft zowel lichamelijke als mentale gevolgen. Het treedt op als een overlevingsmechanisme bij acuut gevaar.

‘Vecht’ of ‘vlucht’ reactie

In beginsel is stress dus heel erg functioneel. Het stamt uit de tijd dat we ons als oermens moesten redden in gevaarlijke of bedreigende situaties. Dit verdedingsmechanisme zorgt voor een vecht– of vlucht reactie en treedt zowel bij mensen als dieren op.

Bevriezen

Iets minder vaak voorkomend is de bevries-reactie. Dit komt voor wanneer er bij een bedreiging totale twijfel in het brein ontstaat. Dan blijft de beste optie over: doodstil blijven staan om vanuit natuurlijke camouflage op te gaan in de omgeving.

Het verschil tussen gezonde en ongezonde stress

Gezonde stress

Als we over gezonde stress praten dan hebben we het over de mate van spanning die nodig is om een prestatie te leveren, maar waarbij onze gezondheid er niet onder gaat leiden.

Gezonde stress bestaat uit zowel positieve stress als negatieve stress.

Misschien denk je nu wel ‘hoe kan negatieve stress gezond zijn’? Dat leg ik uit.

Positieve stress

Positieve stress ontstaat wanneer we ons geestelijk en mentaal voorbereiden op een (bijzondere) prestatie die we moeten leveren.

En vaak is dit gekoppeld aan een positief belang van de persoon in kwestie.

Bijvoorbeeld:

  • Prestaties op het werk
  • Een belangrijke wedstrijd die gespeeld moet worden
  • Een zang of dans optreden
  • Een presentatie
  • Verliefdheid(!)

Negatieve stress

Negatieve stress is dus het tegenovergestelde. Dan gaat het om de geestelijke en lichamelijke voorbereiding op een (bijzondere) prestatie die we moeten leveren in het geval van een negatieve, bedreigende of (levens)gevaarlijke gebeurtenis.

Bijvoorbeeld: je steekt een weg over en er komt plotseling een vrachtwagen voor je neus voorbij gereden.

Rust-stand

Normaliter blijft stress gezond als je lichaam de kans krijgt om na een stressreactie weer in een ruststand terug te keren. Dus na het leveren van de (bijzondere) prestatie of wanneer het gevaar of de bedreiging is geweken. Bekijk onderstaand filmpje van Albert Sonnevelt over gezonde stress.

Ongezonde stress

Wat is het verschil tussen gezonde en ongezonde stress en wanneer wordt stress ongezond?

Simpel. Stress is ongezond op het moment dat je langdurig onder spanning staat en je jouw systeem niet de kans geeft om weer in de ‘rust-stand’ te komen.

Dit is dus het verschil tussen gezonde en ongezonde stress.

Wat is nu het gevaar van langdurige of chronische stress?

 

Als je je aanhoudend in stressvolle situaties bevindt, zonder dat er écht een bedreiging is en ook als je te weinig herstelmomenten hebt, dan kan langdurige stress omslaan in chronische stress.

Je ervaart signalen dat je de spanning moet laten afnemen en moet herstellen.

Op het moment dat dit niet gebeurt, is de kans groot dat je dan steeds meer klachten gaat ervaren.

En deze zullen verergeren naarmate de stress blijft aanhouden.

Gewenning aan stress

Wij mensen kunnen gewend raken aan de spanning en de aanwezigheid van stress in ons leven.

Zodanig, dat we een mate van verkramping en ongemak zelfs ‘normaal’ gaan vinden.

Ontspanningopladen en herstellen zijn activiteiten waar we snel over heen stappen of ‘abnormaal’ vinden.

Stressklachten en burn-out symptomen nemen we steeds vaker voor lief.

Wanneer we deze symptomen normaal gaan vinden, zien we dit niet als signalen om in actie te komen en te kiezen om zaken anders aan te pakken.

En dat maakt langdurige stress gevaarlijk. Zo is het erg lastig om tijdig in te grijpen om  een burn-out te voorkomen.

Gevolgen en het verschil tussen gezonde en ongezonde stress

Zoals al eerder genoemd kan langdurige stress omslaan in chronische stress en dat kan klachten veroorzaken. We spreken van lichte klachten, die ons functioneren niet of in mindere mate beïnvloeden. Of van zware klachten die ons functioneren ernstig kunnen belemmeren. Denk bijvoorbeeld aan:

  • Lichamelijke klachten
  • Mentale klachten
  • Emotionele klachten
  • Gedragsmatige veranderingen
  • Overspannenheid
  • Burn-out

Tot zover de gevolgen die voor de meeste mensen wel bekend zijn. De volgende gevolgen zijn vaak minder bekend maar zeker niet minder schadelijk:

  • Oorsuizen (tinnitus)
  • Ontregeling hormoonhuishouding
  • Bijnier uitputting
  • Versnelling verouderingsproces
  • Verhoogd risico op diverse hart- en vaatziekten en zelfs hartinfacten

Wat kun je doen om beter met stress om te gaan?

 

1. Herken de stress signalen

Zorg dat je tijdig stress in je leven of werk herkent. Zo herken je ook het verschil tussen gezonde en ongezonde stress. Onderstaande video helpt je daarbij. 

2. Verander de stressverhogende factoren

Dit is niet erg effectief, omdat je maar heel weinig invloed hebt op de externe factoren.

Maar helaas is dit wel wat het overgrote gedeelte van de mensen in stressvolle situaties doet: focussen op het veranderen van de stressverhogende situatie of factor.

Zonde van de energie, want je hebt vaak niet eens invloed op de situatie of gebeurtenis. Denk maar eens aan een economische crisis, het verliezen van je baan of het overlijden van dierbare.

En daarnaast zorgt de gebeurtenis niet voor de stress die je ervaart.

Maar de manier:

  • waarop je over de gebeurtenis denkt
  • hoe je ernaar kijkt
  • en welke betekenis je  aan de gebeurtenis geeft.

Dát zorgt voor de stress.

Als je de situatie kunt veranderen, verander deze. Als je de situatie niet kunt veranderen accepteer dit en focus je op datgene waar je wél invloed op hebt. 

 3. Kijk anders naar hetzelfde ‘landschap’

 

Als je in een situatie verkeert waarin je veel spanning of druk ervaart, verander dan je kijk op de situatie.

Dit is overigens wel makkelijker gezegd dan gedaan. Want diepgewortelde belemmerende overtuigingen, gedragspatronen, normen en waarden en gedachten zorgen ervoor dat je juist die betekenis aan situaties of gebeurtenissen ‘plakt’.

Maar met behulp van coaching of andere begeleiding kun je hier zeker goede resultaten mee bereiken.

Wanneer je kijk op de situatie is veranderd, kun je mogelijkheden zijn om (andere) keuzes te maken.

 4. Vergroot je persoonlijke veerkracht

 

Waar je het meeste invloed op hebt is je persoonlijke veerkracht. Oftewel jouw vitaliteit, je belastbaarheid.

Je persoonlijke veerkracht bestaat uit mentale en fysieke veerkracht.

Mentale Veerkracht

  • Motivatie en bezieling
  • Energiegevende relaties
  • Positieve mindset

Fysieke Veerkracht

  • Voldoende herstelmomenten
  • Juiste voeding
  • Voldoen beweging

Wanneer je besluit om één of meer van de onderdelen van de mentale of fysiek veerkracht te optimaliseren, zal je totale persoonlijke veerkracht toenemen en dan kun je de alledaagse druk van het leven beter aan.

Wil je meer weten over hoe je jouw veerkracht of vitaliteit kunt verbeteren? Klik dan hier.

Het verschil tussen gezonde en ongezonde stress samengevat

Stress kun je niet vermijden. Ook kun je stress niet uit je leven verbannen. Je hebt stress nodig. Zowel positieve als negatieve stress.

Om prestaties te kunnen leveren of om in actie te komen als je je in een (levens)bedreigende situatie bevindt.

Stress wordt ongezond wanneer er sprake is van onvoldoende herstel momenten. Zoals bij langdurige stress of als de stress chronisch is geworden. En dit maakt stress ongezond.

De gevolgen van stress uiten zich in verschillende klachten die in mindere of meerdere mate jouw functioneren kunnen beperken. Maar ook in overspannenheid, burn-out of soms nog erger.

Goed omgaan met stress houdt in dat je stress niet wegdrukt of opkropt. Kies er daarbij ook voor om je aandacht te richten op de dingen waar je invloed op hebt (vergroten van je persoonlijke veerkracht) en de feiten te accepteren of daar anders naar te kijken.

Help, ik snap het verschil tussen gezonde en ongezonde stress en denk dat ik last heb van ongezonde stress, wat kan ik nu doen?

Herken jij je in de punten die in dit artikel zijn beschreven en wil je weten welke stap je nu het beste kunt zetten?

Neem dan gerust contact op, ik help je graag verder.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Je bent er bijna!

Waar mag ik de checklist naartoe sturen?
Conciencia Coaching draait op SYS Platform SYS Platform - Platform voor Coaches & Opleiders