Waarom is ontspannen belangrijk en lukt het je niet

Waarom is ontspannen belangrijk maar lukt het je niet?

In Nederland hebben we jaarlijks meer dan 1,3 miljoen mensen die uitvallen met stress of burn-out gerelateerde klachten. We leven in een tijd waarin je van alles moet, 100 ballen in de lucht houdt en aan zoveel verwachtingen wilt voldoen. Het kan dus erg uitdagend zijn om voldoende te ontspannen.

Wat is ontspanning?

Laten we beginnen bij het begin. Wat is ontspanning nou eigenlijk? Dat verschilt per persoon. Voor de één is het een heerlijke vakantie. Voor de ander is het een massage. Of een goed boek lezen.

Wat het ook voor jou is: Ontspanning betekent niets anders dan tot rust komen na een serieuze inspanning.

Waarom is ontspannen belangrijk voor je?

Ontspanning is één van de belangrijkste pijlers om gezond te blijven.

Ons lichaam heeft een automatische ontspanningsstand. Daar hoef je, in gewone situaties, niets voor te doen. Het is onderdeel van een mechanisme dat we allemaal kennen en dagelijks gebruik van maken: het stress mechanisme.

Stress is de spanning die je ervaart wanneer je een inspanning of prestatie moet leveren. Hoe hoger die inspanning, hoe meer spanning je ervaart.

Deze spanning voel je omdat er een lichamelijke reactie op gang wordt gebracht, zodat je in actie komt. Als de prestatie is geleverd of de inspanning niet meer nodig is, dan komt je lichaam vanzelf weer tot rust.

Zowel inspanning als ontspanning horen bij het stressmechanisme. Dat in eerste instantie je autonome zenuwstelsel activeert. In tweede instantie wordt je hormonale stelsel geactiveerd en wordt het hormoon cortisol aan gemaakt.

‘Gaspedaal’-sympatisch zenuwstelsel

Als je in actie moet komen trapt je lichaam een zogenaamd ‘gaspedaal’ in:

Via je autonome zenuwstelsel wordt adrenaline in je bijnieren aangemaakt en zorgt het ervoor dat je pijlsnel kunt reageren.

Wat je vervolgens o.a. fysiek merkt:

• hogere hartslag en bloedruk
• arm en beenspieren spannen aan
• zweten
• je wordt alerter
• spijsvertering wordt gepauzeerd
• hogere Ademhaling

Je lichaam wordt letterlijk voorbereid op actie.

‘Acculader’ –  Parasympatische zenuwstelsel

Als de prestatie is geleverd komt je zenuwstelsel automatisch weer tot rust. En dat is nodig. Je kunt het vergelijken met het opladen van een accu. Of je smartphone.

Lichamelijk merk je dan:

• hartslag en bloeddruk verlagen
• spierspanning daalt
• ademhaling weer normaal
• spijsvertering komt weer op gang
• zweten stopt
• alertheid neemt af en je wordt rustiger

Je lichaam herstelt dus letterlijk nadat het in actie is gekomen.

Ontspannen is belangrijk omdat de balans tussen inspanning en ontspanning een lichamelijk biologisch mechanisme is dat automatisch werkt en waar je onder normale omstandigheden niets voor hoeft te doen.

Wat zijn de gevolgen van te weinig ontspanning?

Ontspannen is belangrijk omdat er vergaande gevolgen aan onvoldoende rust kleven. Te weinig ontspanning betekent simpelweg dat er nog te veel spanning in je lichaam achterblijft. En dan herstelt je lichaam onvoldoende.

 Je lichaam kan daar best wel een tijdje tegen. Maar als je stelselmatig een hersteltekort opbouwt, neemt de spanning steeds meer toe en g je roofbouw plegen op je gezondheid.

De mogelijke gevolgen van onvoldoende rust en ontspanning:

• Je lichaam blijft te lang in de gaspedaal stand. Oftewel je zenuwstelsel raakt overprikkeld.
• Wat je merkt aan signalen bij het ‘intrappen van je gaspedaal’ veranderen in klachten en deze kunnen chronisch worden. Chronische klachten kunnen je gezondheid flink aantasten
• Jouw immuunsysteem wordt zwakker.
• Jouw hormoonhuishouding kan uit balans raken
• Jij gaat roofbouw plegen op je energie, lichaam en gezondheid
• Cellen die beschadigd zijn geraakt, herstellen minder goed of niet meer.
• Je kunt hart en vaatziekten gaan ontwikkelen
• Je kunt opgebrand raken: de welbekende burn-out

Wat maakt het lastig om te kunnen ontspannen?

Point made: ontspanning is nodig voor een gezond lijf. Maar hoe komt het dan dat zoveel mensen moeite hebben om te kunnen ontspannen? 

1. Persoonlijke overtuigingen over ontspanning en rust

De meeste mensen zien ontspanning als iets waar ze pas aan toe komen, nadat alles gedaan is.. Iets dat later wel komt, nadat alles wat MOET, af is. Of vinden dat ze vanuit oververantwoordelijkheid moeten blijven doorgaan.

Er is dan sprake van een onrealistische voorwaarde:

‘Als ik eerst.., dan….’

Deze voorwaarde volslagen onzin, als je naar je biologische systeem kijkt.

Dat je deze voorwaarde stelt heeft is geen bewuste keuze en heeft te maken met wat jij gelooft over ontspanning en rust. Waar je waarschijnlijk al je hele leven van overtuigd bent.

Je herkent de volgende lijfspreuken wel:

• ‘Niet lullen maar poetsen’
• ‘Ledigheid is des duivels oorkussen’
• ‘Schouders eronder en doorgaan’

2. Te veel bronnen van stress

Als je constant wordt geprikkeld om in actie te komen, wordt het lastig om ontspanning te vinden. Wanneer je veel bronnen van stress in je leven ervaart blijf je in de ‘Aan-stand’. Je ‘gaspedaal’ blijft ingetrapt, zeg maar.

Een aantal veelvoorkomende stressbronnen:

• stressvolle werkomgeving
• verhuizing of verbouwing
• slechte of beëindigde relatie
• geboorte van een kindje
• ziekte of overlijden van een dierbare
• financiële crisis

3. Te veel spanning in je lichaam

Maak je al langere tijd stressvolle situaties of gebeurtenissen mee, en herstel je daar niet voldoende van? Dan kan het zo zijn dat er teveel spanning in je lichaam is opgebouwd.

Je autonome zenuwstelsel kan overprikkeld raken. Of je hormonale huishouding is uit balans geraakt. Of beide.

Dit merk je aan chronische lichamelijke klachten die niet weg lijken te gaan.

Dan helpt uitslapen, een weekendje weg of een weekje ertussen uit niet meer.

 

Wat kun je doen om meer te ontspannen?

Hieronder een aantal tips om beter te ontspannen

• Voldoende slapen. Helaas is slaap het enige dat ervoor zorgt dat we energie opladen
• Voldoende bewegen. Minimaal 30 minuten per dag. Beweging zorgt voor een goede doorbloeding in je lichaam. Daardoor komt er meer zuurstof in je bloed en worden afvalstoffen afgevoerd. En dit helpt je lichaam tot rust te komen.
• Gezond eten en drinken. Bepaalde voeding en dranken stimuleren activiteit of stresshormonen. Gebruik daarom met mate koffie, alcohol en suiker
• Laat je masseren. Massages hebben een directe positieve impact op je zenuwstelsel
• Doe iets creatiefs.
• Luister naar muziek. Muziek heeft een positieve invloed op je brein bij angst en stress.
• Neem een koude douche of spoel koud af na het warm douchen. 

Samengevat

Waarom is ontspannen belangrijk? Simpelweg omdat het bijdraagt aan een gezond leven. De balans tussen inspanning en ontspanning is noodzakelijk om gezond te blijven (zelfs tot op celniveau) en je goed te voelen. Onvoldoende ontspanning kan ervoor zorgen dat je je lichaam langdurig schade aanricht en opgebrand raakt.

Veel mensen vinden het moeilijk om te ontspannen omdat ze ergens van overtuigd zijn, veel stressbronnen in hun leven hebben of te lang rondlopen met stressklachten en niet meer van nature kunnen ontspannen.