Iedere student zal dat gevoel wel herkennen. De deadlines van opdrachten vliegen je om de oren, de tentamenweek komt er alweer aan en die presentatie is morgen al! En vergeet ook je verplichtingen buiten je studie niet. Geen wonder dat een burn-out onder studenten steeds vaker voorkomt.

Maar hoe komt het dat juist studenten zo vaak burn-out raken? Komt een burn-out onder studenten tegenwoordig vaker voor dan vroeger? En wat zijn eigenlijk de oorzaken van een burn-out?

 

Een op de vier studenten kampt met burn-out klachten

In een recent artikel van het NRC* wordt een onderzoek genoemd waarbij is gekeken naar de mentale gezondheid van studenten. Gedurende dit onderzoek zijn ruim 3000 studenten ondervraagd. Zij volgden allemaal een opleiding aan de Hogeschool Windesheim.

Uit het onderzoek is onder andere naar voren gekomen dat maar liefst een kwart van de studenten last heeft van burn-out klachten. En dat is veel. Vergelijk dat maar eens met de werkende bevolking.

Maar liefst een kwart van de studenten in Nederland heeft last van burn-out klachten

De cijfers van het Centraal Bureau van de Statistiek tonen aan dat in 2015 en 2016 één op de zeven werknemers last had van een burn-out. Het ziet er dus naar uit dat een burn-out onder studenten een stuk vaker voorkomt dan onder werkenden.

Is een burn-out onder studenten iets van alle tijden?

De term ‘burn-out’ bestaat nog niet zo lang. In de jaren zeventig kwam er steeds meer aandacht voor het mentale welbevinden van werknemers. Toen is in de Verenigde Staten door de psychoanalist Herbert Freudenberg de term ‘burn-out’ geïntroduceerd.

In de loop der tijd heeft het idee van een burn-out veel herkenning maar ook veel kritiek gekregen. Volgens sommigen zou het een modeziekte zijn. Inmiddels is wel gebleken dat een burn-out wel degelijk een serieuze aandoening is.

Vroeger kwam een burn-out onder studenten minder vaak voor dan tegenwoordig. Het aantal studenten dat te maken krijgt met een burn-out neemt alleen maar toe.

Natuurlijk zijn hiervoor meerdere oorzaken zoals:

• Angst voor een hoge studieschuld
• Angst voor de afkeuring en oordeel van anderen
• Stress voor tentamens in combinatie met faalangst
• Angst om iets te moeten missen (Fear Of Missing Out / FOMO)

Echter lijkt toenemende prestatiedruk op verschillende fronten de belangrijkste veroorzaker van stress onder studenten te zijn.

Hoge prestatiedruk

Wanneer je als student kiest voor een opleiding is het natuurlijk niet meer dan normaal dan dat je daar je best voor wilt doen. Een beetje gezonde prestatiedruk kan dan ook helemaal geen kwaad. Echter lijkt het alsof de mate van prestatiedruk onder studenten de laatste jaren steeds meer toeneemt.

Studenten van nu leven weliswaar gezonder in die zin dat ze minder roken en meer sporten dan studenten van vorige generaties. Zij ervaren echter wel meer mentale klachten dan hun voorgangers. Een mogelijke aanleiding hiervoor is de verhoogde prestatiedruk. In het eerder genoemde onderzoek, onder studenten van het Windesheim College, hebben de studenten aangegeven dat prestatiedruk een belangrijke aanleiding is van de mentale uitputting die zij ervaren.

 

Druk vanuit de politiek en angst voor hoge studie schuld

De druk om te presteren is er voor studenten altijd al geweest. Maar die was echter nog nooit zo hoog als op dit moment. Dat zou heel goed te maken kunnen hebben met de veranderingen in de politiek. Waar studenten van voorgaande generaties nog jarenlang over hun studie konden doen zonder zich druk te maken over het stopgezet worden van lening, voelen studenten van nu de druk om in één keer de juiste studie te kiezen en deze in een noodtempo af te maken.

Want wie niet snel genoeg is, moet betalen. En flink ook. Hierdoor zullen studenten vaker bij een opleiding blijven, ook al merken ze dat deze niet bij ze past. Het gevoel hebben dat je vastzit in een onplezierige situatie is één van de grootste triggers tot mentale problemen.

 

Druk van uit sociale omgeving 

Een ander verschil tussen de studenten van vroeger en de studenten van nu is de verbinding met het internet. We zijn allemaal zichtbaarder dan ooit. Studenten besteden veel tijd op sociale media zoals facebook en Instagram. Hierbij zien ze de hele dag door foto’s en berichten voorbij komen van hun vrienden, die vaak zelf ook studeren.

Het zijn meestal alleen de hoogtepunten die studenten met hun netwerk delen. ‘Kijk, daar heb je weer een vriend die cum laude is afgestudeerd, een 9 heeft gehaald voor haar scriptie, belangrijk vrijwilligerswerk doet in een ver land of is aangenomen bij dat prestigieuze bedrijf’.

Dankzij de continue toegang tot deze stroom aan informatie van vrienden en studiegenoten kunnen studenten onzeker worden over hun eigen leven. Op deze manier oefent de sociale omgeving ook een druk uit op studenten om indrukwekkende prestaties te leveren, zowel studie-gerelateerd als daarbuiten.

Welke studenten lopen het meeste risico op een burn-out?

Ondanks de druk vanuit de maatschappij en de continue online zichtbaarheid online, vallen gelukkig niet alle studenten ten prooi aan een burn-out. Er zijn studenten die vanwege hun persoonlijkheid een hoger risico hebben op het ontwikkelen van dit soort psychische klachten.

Hoewel iedere student van tijd tot tijd wel eens stress of een sombere bui zal ervaren, zal dit niet bij iedereen tot een volledige burn-out leiden. Het zal geen verrassing zijn dat ook perfectionistisch ingestelde studenten vaker last hebben van een burn-out.

Deze studenten zijn geneigd om keihard te werken zonder dat het voor hun gevoel ooit goed genoeg is. Daarnaast kunnen ze moeilijk ‘nee’ zeggen tegen anderen, waardoor ze vaak tot over hun oren in het werk komen te zitten. Ook studenten die geneigd zijn tot overmatig piekeren hebben een verhoogde kans op een burn-out, net als studenten die geen tijd vrijmaken voor plezier en  ontspanning.

 

Hoe ziet een burn-out er eigenlijk uit?

De letterlijke vertaling van ‘burn-out’ is ‘opgebrand’. En dat is ook hoe mensen met een burn-out zich voelen: compleet op. Dat gaat verder dan een gebruikelijk gevoel van vermoeidheid wat iedereen wel eens ervaart en wat na een dagje goed uitrusten wel weer wegtrekt.

Studenten met een burn-out hebben het gevoel dat ze zichzelf niet meer kunnen opladen. Daarnaast gaat een burn-out ook gepaard met sombere, depressieve gevoelens. Veel dingen die je eerst leuk vond geven je nu geen plezier meer. Naast de sterke vermoeidheid komen ook slaapproblemen veel voor bij een burn-out.

Vaak merkt de omgeving een verschil in gedrag wanneer bij iemand een burn-out optreedt, aangezien degene met een burn-out vaker geneigd zal zijn om geïrriteerd en kortaf te reageren en sowieso sociale contacten meer op afstand zal houden.

Het uitvoeren van dagelijkse taken en verplichtingen wordt steeds lastiger. Daarnaast ervaren mensen met een burn-out ook vaak lichamelijke klachten zoals hoofdpijn en duizeligheid.

 

Taboes en schaamte rondom burn-out klachten

Helaas ligt er nog steeds veel taboe rondom het onderwerp burn-out. Niet zelden gaan de burn-out klachten gepaard met gevoelens van schaamte en schuld.

Zoals eerder genoemd kampt maar liefst een kwart van alle studenten op een bepaald moment tijdens zijn of haar studie met burn-out klachten. Niks raars en niks om je voor te schamen, dus.

Toch hebben veel studenten het gevoel dat zij alleen rondlopen met deze problemen, wat tot gevoelens van eenzaamheid en nog meer stress leidt. Dat komt omdat veel studenten met een burn-out niet praten over hun problemen.

Uit het eerder genoemde onderzoek blijkt dat minder dan de helft van de studenten met burn-out klachten daarover praat met een begeleider van hun onderwijsinstelling.

De gevaren van een burn-out

Het ervaren van burn-out klachten is op zichzelf natuurlijk al verschikkelijk. Maar wanneer men hier last van heeft en er geen aandacht aan wordt besteed, kan het probleem nog erger worden. Denk dan ernstige gezondheidsklachten zoals bijnieruitputting, verhoogde bloeddruk of hart- en vaatziekten

Het ervaren van burn-out klachten wordt regelmatig gerelateerd aan depressieve gevoelens en angst- of paniekaanvallen.  Uit het eerder genoemde onderzoek bleek tevens dat maar liefst één op de vijf studenten suïcidale gedachten heeft, ooit een zelfmoordpoging heeft gedaan of plannen daartoe had gemaakt.

Hoe kun je een burn-out voorkomen?

Slecht nieuws: een burn-out kun je nooit met 100% zekerheid voorkomen.
Maar het goede nieuws is dat er wel dingen zijn die je kunt doen om de kans op een burn-out te verkleinen.

Hieronder volgen 5 tips die je kunt opvolgen voor minder stress.

1. Een van de belangrijkste daarvan is het nemen van voldoende rust tussen al het studeren en werken door.
2. Leer de signalen te herkennen van je lichaam wanneer je stress hebt en luister hier ook naar. Zie het als een teken om even wat gas terug te nemen.
3. Regelmaat creëren in je dagelijks leven helpt ook om stress tegen te gaan. Denk hierbij aan slapen op vaste tijden, gezonde voeding en regelmatig sporten.
4. Sociale steun uit je omgeving. Ook kan praten over je gevoelens en stress met een familielid of goede vriend of vriendin opluchten en stress verminderen.
5. Leer hoe je beter met stress kan omgaan door een workshop of training te volgen.

 

Ik denk dat ik een burn-out heb. Wat nu?

Als je je herkent in de symptomen van een burn-out zoals hierboven genoemd, dan zou het kunnen dat je zelf een stress of burn-out klachten hebt. Maar het is verstandig om hierover in gesprek te gaan met een professional zoals je huisarts of een psycholoog.

Naar aanleiding van de specifieke klachten die je ervaart, kan je huisarts je advies geven over hoe je hiermee om kunt gaan. Mogelijk kun je er met deze adviezen zelf uitkomen. Maar het kan ook zijn dat er meer nodig is. Begeleiding door een goed burn-out coach is dan een mogelijke optie.

 

Het is al jaren bekend: het aantal burn-out gevallen in het onderwijs is ontzettend hoog. Meer dan 20% van de leerkrachten heeft te maken met burn-out klachten (volgens onderzoek van CBS en TNO). Wat zijn eigenlijk de redenen hiervoor? In dit artikel bespreek ik 5 oorzaken voor burn-out in het onderwijs.

Stijgende lijn

Het onderwijs loopt als bedrijfssector al jaren aan kop, als het gaat om het percentage werknemers met burn-out klachten.

Als je kijkt naar de overige sectoren in het bedrijfsleven in Nederland, dan zie je dat het totale gemiddelde een stuk lager ligt: namelijk rond de 14% (1 op de 7 werknemers).

Wat opvallend is, is dat in de groep van jonge onderwijzers (leeftijd 25 jaar-35 jaar) de burn-out klachten het meeste voorkomen. Op de tweede plaats komt de groep die al langer dan 20 jaar voor de klas staat (55 jaar- 65 jaar).

Oorzaken

Personeel in het onderwijs is overigens erg tevreden over hun vak. Maar de baan valt ze steeds zwaarder.

” Het is een mooi, maar zwaar beroep. “

Dat komt door de volgende oorzaken:

1. Hoge werkdruk

• In het onderwijs moet er steeds meer gedaan worden in minder tijd of met minder mensen. Dit zorgt ervoor dat de werkdruk als erg hoog wordt ervaren.
• De klassen worden op veel scholen steeds groter.
• Sinds 2014 is ook het passend onderwijs ingevoerd. Kinderen die speciaal begeleid moeten worden, komen in het regulier onderwijs terecht.
• Er wordt vaak gedacht dat leerkrachten lekker veel (school)vakantie hebben. Wat men niet weet is dat er in die vakanties doorgewerkt wordt.
• Omdat de werkdruk zo hoog is, nemen weinig leraren voldoende pauzes.

2. Veel structureel overwerk

• Het takenpakket van de leraren is in de loop van de jaren erg uitgebreid. Het lesgeven zelf geeft veel voldoening, maar alle taken erom heen zorgen ervoor dat een baan als onderwijzer, docent of leraar steeds zwaarder wordt ervaren.
• Uit onderzoek blijkt dat personeel in het onderwijs minimaal 6 uren per week (onbetaald) overwerk nodig heeft om het werk gedaan te krijgen.

3. Toenemende administratieve taken

Ook worden er nieuwere eisen gesteld aan leerkrachten.

Er komen naast het vak ‘lesgeven’ steeds meer administratieve taken bij. Het gaat dan om bijvoorbeeld het bijhouden of maken van:

• volgsystemen
• evaluaties
• sociaal–emotionele vragenlijsten
• en toets mappen

4. Emotioneel en intensief werk

• Lesgeven is een contactberoep. Leraren, docenten en onderwijzers hebben dus intensief contact met de leerlingen of studenten.
  

  ‘ Doordat leraren erg betrokken zijn bij hun werk maakt dit het werk emotioneel intensief. ‘

• Leraren komen veel in aanraking met ongewenst gedrag. Vaak in de vorm van pesten of agressie.
• Ook zijn de ouders veeleisender geworden naar de leerkrachten toe.
• De opvoedende rol van leerkrachten is ook toegenomen omdat ouders het drukker krijgen.

5. Weinig ondersteuning vanuit school en directie

Uit onderzoek is gebleken dat leerkrachten weinig begeleiding of steun ervaren vanuit de school of de schooldirectie.

Het gaat dan om de volgende veel voorkomende thema’s:

• Er is gebrek aan ontwikkeling en doorgroeimogelijkheden (vinden vooral jonger docenten) binnen het Onderwijs
• Begeleiding na de opleiding is nihil. Veel leraren zijn het er over eens: de verschillende beroepsopleidingen bieden onvoldoende voorbereiding op het vak, voor startende docenten.
• Initiatieven (van de docenten zelf) tot verbeteringen in het werk worden niet gesteund door de directie.
• Wanneer  werkdruk bespreekbaar is gemaakt met de leidinggevenden, wordt er aan de situatie weinig gedaan.

Leerkrachten voelen zich door bovenstaande punten niet serieus genomen of slecht gesteund. Wat veelal resulteert in het door blijven werken op dezelfde manier, totdat het te laat is.